ამ სტატიაში ვისაუბრებთ იმაზე, თუ როგორ ხდება ფსიქიკის ფორმირება და განვითარება და მშობლების გავლენაზე ბავშვის პიროვნული სტრუქტურის ჩამოყალიბებაში.

რა თქმა უნდა, იდეალური რეცეპტი ბავშვის სწორად აღზრდისთვის არ არსებობს, თუმცა შეგვიძლია განვიხილოთ, თუ როგორ შეუძლიათ მშობლებს ბავშვების აღზრდა ისე, რომ მათ არ განუვითარდეთ ფსიქიკური დარღვევები.

განვიხილავთ ფსიქიკის ფორმირების სამ მნიშვნელოვან ეტაპს:
I ეტაპი - მოიცავს პერიოდს დაბადებიდან 8 თვემდე.
II ეტაპი - 8 თვიდან 3 წლამდე პერიოდი.
III ეტაპი - 3 წლიდან 6 წლამდე პერიოდი.

თითოეულ ეტაპზე მშობელი უნდა მოიქცეს აბსოლუტურად განსხვავებულად. ის, რაც აუცილებელი და სასიცოცხლო მნიშვნელობისაა პირველი ეტაპისთვის, მომდევნო ეტაპისთვის შეიძლება გახდეს განვითარების შეფერხების მიზეზი.

თუ მშობლები არასწორად ზრდიან ბავშვს 3-იდან 6 წლის ასაკამდე, ადამიანი შეიძლება განვითარდეს ნევროტიკული სტრუქტურით და ჰქონდეს ამ ტიპისთვის დამახასიათებელი დარღვევები მომავალში.

თუ მშობლები არასწორად ზრდიან ბავშვს 8 თვიდან 3 წლის ასაკამდე, ანუ სეპარაციისა და ინდივიდუალიზაციის სტადიაზე, ბავშვს შეიძლება მომავალში განუვითარდეს მოსაზღვრე პიროვნული აშლილობები.

თუ მშობლები არასწორად ზრდიან ბავშვს 8 თვის ასაკამდე, ადამიანი შეიძლება განვითარდეს ფსიქოტიკური სტრუქტურით და მისთვის დამახასიათებელი ფსიქოზური აშლილობებით.

ახალშობილობის პერიოდი
დაბადებიდან 8 თვის ასაკამდე.

ფიზიკური დაბადება არ ნიშნავს ფსიქოლოგიურ დაბადებას. ფსიქოლოგიური დაბადება, ანუ პიროვნების ჩამოყალიბება, უფრო გვიან ხდება. ბავშვის მუცლად ყოფნის პერიოდის და მშობიარობის გარდა, 8 თვემდე მასთან სწორი ურთიერთობა მნიშვნელოვან როლს თამაშობს ფსიქიკის განვითარებაში. მაგალითად, მაუგლის სინდრომის მქონე ადამიანები მხოლოდ ფიზიკურად არიან განვითარებულნი, მაგრამ ფსიქიკა არაა განვითარებული. კომუნიკაციისა და ურთიერთობების არარსებობა იწვევს გონებრივი, ემოციური და პიროვნული განვითარების ჩამორჩენასა და დამახინჯებას.
ახალშობილს არ შეუძლია საკუთარი თავის წარმოდგენა გარე სამყაროსგან განცალკევებულ ინდივიდად, ანუ მას არ გააჩნია სუბიექტურობა, ფსიქიკაში არ არსებობს საზღვრები “მე”-სა და გარე სამყაროს შორის. მშობლების მთავარი მიზანია ამ საზღვრის ფორმირება. თუ ეს არ ხდება ან არასათანადოდ ხდება, ბავშვს შეიძლება განუვითარდეს ადრეული შიზოფრენია.
ახალშობილის ფსიქიკა შეგვიძლია წარმოვიდგინოთ, როგორც ცარიელი, თეთრი ფურცელი, ნეირნონებს შორის ჯერ არ არის ჩამოყალიბებული კავშირები. ამ კავშირების ჩამოყალიბება ხდება მხოლოდ მშობლებთან ურთიერობის შედეგად. ახალშობილი გარე სამყაროს წარმოიდგენს, როგორც მის გარშემო არსებულ უსასრულო არადიფერენცირებულ დაძაბულობას, რომელსაც განუწყვეტლივ შეიგრძნობს. ნებისმიერი შეგრძნება, მაგალითად შიმშილი, ტკივილი, სიცივე, ღრმა ფიზიკურია და აბსოლუტურად არადიფერენცირებული. შეგვიძლია წარმოვიდგინოთ თუ რა რთულია ახალშობილისთვის დედის მუცლიდან ასეთ საშიშ და მისთვის აბსოლუტურად გაურკვეველ სამყაროში აღმოჩენა. დედის როლია უზრუნველყოს კომფორტი, სითბო, სიყვარული და დანაყრების შეგრძნება, რაც ამცირებს ბავშვის გარშემო არსებულ დაძაბულობას და ქაოსს და უზარმაზარ სიამოვნებად აღიქმება..
პირველი სტრუქტურული ერთეული, რომლისგანაც შემდეგ ხდება ფსიქიკის ფორმირება არის სწორედ ეს კმაყოფილების გამომწვევი გამოცდილება, ქმნის რა ნეირონებს შორის პირველ კავშირებს, ბაზას, რომელზეც შემდეგ ბავშვის ფსიქიკა ეწყობა. ახალშობილი იმახსოვრებს თითოეულ ასეთ შეგრძნებას, მაგალითად შიოდა და თავს ცუდად გრძნობდა, მოვიდა დედა და დანაყრდა, სციოდა და სისველეს გრძნობდა, მოვიდა დედა და უკვე მშრალია და აღარ სცივა, დაძაბულობას გრძნობდა და დედასთან ტაქტილური კონტაქტის შემდეგ მშვიდად ჩაეძინა.
როდესაც გარე სამყაროსგან გამოწვეული დაძაბულობა იზრდება, ბავშვი ტირილს იწყებს. მაგალითად, შიმშილის ან დისკომფორტის დროს, ის ტირის და შემდეგ დედა მოდის კვებავს და ამშვიდებს. ეს პოზიტიური შეგრძნებები გროვდება მეხსიერებაში და ბავშვი იწყებს ტირილის ძალის აღქმას. ტირილი ხდება მისი პირველი ინსტრუმენტი გარე სამყაროსთან და სხვა სუბიექტებთან ურთიერთქმედების. ამ დროს ყალიბდება საზღვარი “მე”-სა და გარე სამყაროს შორის, რაც 8 თვის ასაკში ხდება.

რა წინაპირობები უნდა შესრულდეს, რომ საზღვარი “მე”-სა და გარე სამყაროს შორის ჩამოყალიბდეს?
(რა უნდა შესრულდეს ახალშობილის ფსიქიკის ყველაზე ოპტიმალური სტრუქტურისზაციისთვის)

1. დაკმაყოფილებების გამოცდილების რაოდენობა უნდა იყოს მაქსიმალურად დიდი.
2. ეს გამოცდილობა უნდა იყოს რეგულარული. ერიქსონი ამას უწოდებს გარე სამყაროსადმი ნდობის ჩამოყალიბების პროცესს. რეგულარულობა აძლევს ბავშვს საშუალებას დაისწავლოს, რომ მისი ტირილი იწვევს გარე სამყაროს მხრიდან რაღაც ქმედებას.
3. სტაბილურობა და უცვლელობა იმ სუბიექტის, რომელიც ბავშვს უვლის. რადგან დედა და ახალშობილი ქმნის სიმბიოზს, რომლის ჩამოყალიბებასაც მთავარი სტრუქტურული როლი აქვს ახალშობილის ფსიქიკაში.
4. დედას თავისუფლად უნდა შეეძლოს საკუთარი ემოციური პასუხების ფორმირება და ბავშვისკენ მიმართვა. აქ მთავარია დედის სურვილი ახალშობილთან ურთიერთობის. ხანსდახან ხდება, რომ მაგალითად მშობიარობის შემდგომი დეპრესიის გამო დედას უჭირს ახალშობილთან ურთიერთობა, ასეთ დროს რა თქმა უნდა ბავშვის ფსიქიკური საზღვრების ფორმირება მაინც ხდება, თუმცა ეს საზღვრები ძალიან მყიფეა და შეიძლება ნებისმიერ რთული ცხოვრებისეული სიტუაციიის დროს ჩამოიშალოს.

მნიშვნელოვანია, რომ ბავშვს მზრუნველი სუბიექტი (დედა) იყოს სტაბილური და უცვლელი. ზიგმუნდ ფროიდმა და სხვა ფსიქოანალიტიკოსებმა დაამტკიცეს, რომ ბავშვობის პერიოდში დედასთან სტაბილური ურთიერთობის არარსებობა ზრდასრულ ასაკში ფსიქიკური დარღვევების გამომწვევი შეიძლება იყოს.
რენე შპიცმა მეორე მსოფლიო ომის პერიოდში ჩაატარა დაკვირვება და დაადგინა, რომ ბავშვები, რომლებიც იზრდებოდნენ დედების გარეშე, ხშირად ავადდებოდნენ რაც ხშირად ფატალური შედეგით სრულდებოდა. შპიცმა გამოჰყო ორი ძირითადი პრობლემა:
1. არასაკმარისი კონტაქტი: ბავშვები, რომლებსაც არ ჰქონდათ ემოციური კავშირი აღმზრდელებთნ, ხშირად უარს ამბობდნენ საკვებზეც და სერიოზულ ფსიქიკურ დარღვევებს ავლენდნენ.
2. ფსიქო-ტოქსიკური კონტაქტი: დედების/აღმზრდელების არასწორი, ხშირად აგრესიული ან ჰიპერმზრუნველი დამოკიდებულება ახალშობილებთან, რაც იწვევდა ფსიქიკურ და ფსიქოსომატიკურ პრობლემებს ბავშვებში.

შპიცის ექსპერიმენტები 1947-1952 წლების ასახულია ფილმებად, რომლის მოძიებაც ინტერნეტში თავისუფლადაა შესაძლებელი (Grief, A Peril in Infancy (Spitz and Wolf, The Research Project, 1947).

განხილულის საფუძველზე შეგვიძლია ჩამოვაყალიბოთ თუ როგორია "საკმარისად კარგი დედა" და რა არის მისგან აუცილებელი ახალშობილის ცხოვრების საწყის ეტაპზე, რომ ფსიქიკური საზღვარი “მე”-სა და გარე სამყაროს შორის ართუ არსებობდეს, არმედ იყოს მყარი, რათა ცხოვრებისეული სირთულეების დროს ადამიანი გაუმკლავდეს მათ და არ მოხდეს ფსიქოზური ტიპის აშლილობების განვითარება (შიზოფრენია, პარანოიდალური აშლილობა და სხვა), რომ ბავშვი აღიქვამდეს სამყაროს პოზიტიურად და არ ეშინოდეს იყოს ცნობისმოყვარე და მოხდეს ბაზისური ნდობის გრძნობის ფორმირება.

1. ბავშვი უნდა იყოს სასურველი დედისთვის.
2. დედა აუცილებლად უნდა იყოს ბავშვთან ახლოს პირველი 8 თვის განმავლობაში. ბავშვის სიცოცხლის საწყის ეტაპზე სასიცოცხლო მნიშვნელობა აქვს დედასთან განვითარებულ სიმბიოზს. ახალშობილისთვის რთულია სხვა, დამატებითი სუბიექტების აღქმა, მაგალითად მამის, ბებიის ან ძიძის.
3. დედას უნდა ჰქონდეს რესურსი და ემოციური სტაბილურობა, რათა იზრუნოს შვილზე. დედის გაწონასწორებულ მდგომარეობაზე ზრუნვა კი მამამ უნდა აიღოს საკუთარ თავზე, შექმნას კომფორტული გარემო. მამის როლი ამ ეტაპზე არის დედის მხარდაჭერა, რომელიც თავის მხრივ გადასცემს სიყვარულს ბავშვს.

8 თვიდან 3 წლამდე.
სადა უნდა ვეძიოთ პიროვნული აშლილობების საწყისი.
ძირითადი შეცდომები, რომელსაც მშობლები უშვებენ ბავშვების აღზრდის ამ ეტაპზე და როგორ ავიცილოთ ისინი თავიდან.

ფსიქიკური განვითარების ამ სტადიას ეწოდება სეპარაციიის და ინდივიდუალიზაციის სტადია. ამ დროს ბავშვი ხდება უფრო დამოუკიდებელი, ივითარებს კოგნიტურ უნარებს, წარმოთქვამს პირველ სიტყვებს და იწყებს საკუთარი გამოცდილების განზოგადებას, რაც მას ინდივიდად აყალიბებს.
ინდივიდუალიზაციის პროცესში ბავშვი სწავლობს დედისგან ფსიქიკურად დამოუკიდებლობას და უვითარდება თვითშეცნობის გრძნობა, რაც 3 წლის ასაკში ვლინდება. დროთა განმავლობაში, ბავშვი ნაკლებად არის მიჯაჭვული დედის სხეულთან და უფრო მეტად აკვირდება მას და სხვა ობიექტებს დისტანციურად. ის სწავლობს გარშემო არსებულ სულიერ და უსულო ობიექტებს (ღილები, თმა, ტანსაცმელი, სათამაშოები, კოვზები და ა.შ.).
8 თვიდან 3 წლამდე პერიოდი შემეცნებითია და შეიძლება რამდენიმე ნაწილად გაიყოს.

I ქვე-პერიოდი - ადრეული პრაქტიკის პერიოდი (8 თვიდან 1 წლამდე) - I ქვე-პერიოდი - ადრეული პრაქტიკის პერიოდი (8 თვიდან 1 წლამდე) - ამ პერიოდში ბავშვი იწყებს ხოხავს და გარე სამყაროს ცნობისმოყვარეობით შესწავლას. დედა რჩება ბავშვის სამყაროს ცენტრად, როგორც უსაფრთხოების ბაზა, სადაც ბავშვს ყოველთვის შეუძლია დაბრუნდეს და ენერგიით დაიმუხტოს.
ამ დროს დედამ შეიძლება დაუშვას ორი მნიშვნელოვანი შეცდომა:
1. ზედმეტი შფოთვა: დედის შფოთვითი მდგომარეობა და ბავშვის თავისუფლების შეზღუდვა შეიძლება გამოიწვიოს პიროვნული აშლილობები და დამოუკიდებლობის სირთულეები მომავალში. მნიშვნელოვანია, რომ დედამ არ შეუზღუდოს ბავშვს სამყაროს შეცნობის სურვილი. ბავშვი 8 თვიდან იწყებს დედისგან სეპარაციის პროცესს, ძალიან ნელა. დედა მზად უნდა იყოს ამ პროცესისთვის და არავითარ შემთხვევაში არ უნდა აიძულოს ბავშვს დარჩეს მასთან მიკედლებული. ბავშვის ინტერესის დაბლოკვა ხელს უშლის მის განვითარებას, და ის თავს ვეღარ აღწევს დედასთან შექმნილ სიმბიოზს, რაც დიდი გავლენას ახდენს მის მომავალზე.
2. გულგრილობა: თუ დედა ძალიან ადრე ტოვებს ბავშვს დამოუკიდებლად ან სხვა ადამიანებთან, მან შეიძლება იგრძნოს უყურადღებობა. ბავშვი ჯერ არ არის მზად ასეთი დამოუკიდებლობისთვის და ის რჩება ძირითადი საყრდენის გარეშე, იმ ბაზის გარეშე სადც ყოველთვის უნდა შეძლებოდა დაბრუნდება დადებითი ენერგიის მისაღებად და ძალების აღსადგენად.
ეს ვითარება შეიძლება გამოიწვიოს ბავშვის მოტორული აქტიურობის გაძლიერებას და პარანოიდული პიროვნების აშლილობას, რაც გამოწვეულია ზედმეტი თავისუფლებისა და უყურადღებობის განცდით.
ბავშვის მოტორული აქტიობა ასეთ დროს ძალიან ვითარდება, რადგან ის განუწყვეტლივ დაძაბულია და უწვეს ადრეულად მოიპოვოს კონტროლი გარე სამყაროზე. ეს ძალიან სტრესულია, თუმცა ერთი შეხედვით შეიძლება ჩანდეს, რომ იგი სტრესულ სიტუაციებს ძალიან მარტივად უმკლავდება. შეიძლება განვითარდეს ე.წ დასწავლილი კომპეტენციის სინდრომი ან პარანოიდული პიროვნების აშლილობა (როდესაც ადამიანი სამყაროს აღიქვამს საშიშად, განუწყვეტლივ განიცდის ტოტალურ შიშს და ცდილობს მისგან თავის დაცვას) ეს ყველაფერი შეიძლება იყოს რექცია იმაზე, რომ ოდესღაც ძალიან პატარა ასაკში ის დატოვეს მარტო და მისცეს ზედმეტი "თავისუფლება".


II ქვე-პერიოდი - უშუალოდ პრაქტიკის პერიოდი (1 წლიდან) - როდესაც ბავშვი ხდება უფრო აქტიური, იწყებს სიარულს.
კარდინალურად იცვლება ბავშვის მიერ სამყაროს აღქმა, როდესაც ის გატაცებულია სამყაროს შეცნობით, თავს გრძნობს დამპყრობლად ან მოგზაურად, იქცევა როგორც ნამდვილი მკლლევარი ან კოსმონავტი.
ბავშვი ახერხებს ფეხზე წამოდგომას და ამ მომენტიდან ის უკვე აბსოლუტურად სხვა რაკურსიდან უყურებს სამყაროს. თავი წარმოუდგენია დედამიწის ცენტრად, აქვს ყოვლისშემძლეობის განცდა, რომ ყველაფერი მას ეკუთვნის. რა თქმა უნდა ამ პერიოდში ის დედას კიდევ უფრო შორდება, უფრო შორს და დიდი ხნით მიდის მისგან, რათა გამოიკვლიოს გარე სამყარო.

დედის როლი:
- ასწავლის ბავშვს დამოუკიდებლად მოძრაობას, შორიდან აკვირდება და ამხნევებს.
- არ უნდა დახემაროს ბავშვის ნაბიჯები გადადგმაში ფიზიკურად, არამედ გაამხნეოს შორიდან, რათა მან განავითაროს დამოუკიდებლობა და საკუთარი თავის რწმენა. მაგალითად თუ ბავშვი წონასწორობას დაკარგავს ოთახის მოერე ბოლოში მდგომი დედა იმ მხარეს გადაიხრება გაშვერილი ხელებით საითაც ბავში, და ასე აგრძნობინებს მას, რომ საშიში არაფერია და რაც არ უნდა მოხდეს დედა მას აუცილებლად დაეხმარება და რომ ის მარტო არ არის. ასევე ამხნნევებს ბავშვს, ღიმილით და შექებებით. გამოდის, რომ ბავში მოძრაობს დამოუკიდებლად, თუმცა ის განუწყვეტლივ უყურებს დედას და არა გზას და დაბრკოლებებს ამ გზაზე, რაც ამცირებს შფოთვას და შიშს. ეს მომენტი ძალიან მნიშვნელოვანია, რადგან მიუხედავად იმისა, რომ ბავშვს ასე სჭირდება დედის მხარდაჭერა პირველი ნაბიჯების ათვისების დროს, ის ამავდროულად ამტკიცებს რომ დამოუკიდებელია და მხოლოდ საკუთარი ძალებით გადაადგილდება.
- უნდა უზრუნველყოს ბავშვის უსაფრთხოება და ემოციური მხარდაჭერა, მაგრამ ბავშვს მიეცეს თავისუფლება იყოს ეგოცენტრული და ნარცისისტული, რაც აუცილებელია მისი ინდივიდუალობის განვითარებისთვის.

ზედმეტად მზრუნველ მშობლებს ხშირად უჩნდებათ განცდა, რომ ბავშვი მათ ყურადღებას არ აქცევს. ეს ნაწილობრივ მართალია, რადგან ბავშვი კონცენტრირებულია საკუთარი თავის და გარე სამყაროს შეცნობაზე და არ აქვს დრო დედაზე ფიქრისთვის. ამ პერიოდში ბავშვი ნარცისიზმის პიკშია და თავს სამყაროს ცენტრად მიიჩნევს. 3 წლის ასაკში ბავშვები ისევ ბრუნდებიან მშობლებისკენ და იწყებენ ობიექტური ურთიერთობების ჩამოყალიბებას.
3 წლამდე ბავშვებს უნდა ჰქონდეთ თავისუფლება იყოს ეგოისტები და ეგოცენტრულები. ამ დროს მშობლებმა უნდა გამოიჩინონ დიდი მოთმინება, რადგან ბავშვი მათ ფუნქციად აღიქვამს, რომელიც უზრუნველყოფს ყველაფერს, რაც მას სჭირდება. ეს აუცილებელია ბავშვის ინდივიდუალობის ჩამოყალიბებისთვის.
ამ ეტაპზე მნიშვნელოვანია ბავშვის ემოციური და ფიზიკური უსაფრთხოების უზრუნველყოფა. მშობლები უნდა იყვნენ ყოველთვის ახლოს და ემოციურად ხელმისაწვდომები, რათა ბავშვმა ნებისმიერ დროს შეძლოს მათთან დაბრუნება. სახლშიც დაცული უნდა იყოს უსაფრთხოების ნორმები.



III ქვე-პერიოდი - გაერთიანების პერიოდი 1.5 თვიდან 3 წლამდე.
თუ ამ პერიოდში ადგილი აქვს აღმზრდელობით შეცდომებს, მომავალში შეიძლება ჩამოყალიბდეს მოსაზღვრე პიროვნული აშლილობები.
1.5 წლის ასაკი მნიშვნელოვანია, რადგან ბავშვს უყალიბდება აკრძალვების, “არა!”-ს გაგების უნარი და იღებს შეზღუდვებს, რაც ფსიქიკის ორგანიზატორად იქცევა. ამ დროს აუცილებელია ბავშვმა განიცადოს “ასატანი იმედგაცრუებები”, რათა გაიაზროს, რომ ყველაფრის მიღება შეუძლებელია. თუ მშობლები ვერ ახსნიან აკრძალვებს და მათ მნიშვნელობას, შეიძლება განვითარდეს ნარცისული დარღვევები (მნიშვნელოვანია, რომ არა მხოლოდ ავუკრძალოთ ბავშვს, არამედ ავუხსნათ მიზეზ შედეგობრივი კავშირებიც). ასეთი დარღვევების შედეგად მომავალში ადამიანს ჩამოუყალიბდება არასწორი ურთიერთობები სხვა სუბიექტების მიმართ, რაც გამოიხატება მანიპულაციურ ქცევაში და სხვისი ექსპულატაციის მცდელობებში საკუთარი მოთხოვნების დასაკმაყოფილებლად.

თუ ბავშვს მიეცემა შესაძლებლობა მიიღოს და გააცნობიეროს აკრძალვები, მისი კოგნიტური სფერო უფრო ვითარდება. ის მიხვდება, რომ არაა სამყაროს ცენტრი და რომ არსებობს შეზღუდვები, რომლებსაც უნდა დაემორჩილოს. ეს გამოცდილება ავითარებს მოთმინებას და სიამოვნების გადადების უნარს.
როდესაც ბავშვი არ იღწევს მიზანს, ის განიცდის მიზანმიმართულ ბრაზს, რაც ცვლის დედასთან ურთიერთობას. მძაფრდება სეპარაციის შფოთვა, და ბავშვი აცნობიერებს მშობლის მხარდაჭერის აუცილებლობას, რაც კიდევ უფრო აძლიერებს ემოციურ დამოკიდებულებას მშობელზე. ამ პროცესს შეიძლება "მშობელთან კვლავ გაერთიანების სტადია" ვუწოდოთ.
თავდაპირველად, ბავშვი და დედა სრულ სიმბიოზურ კავშირში იყვნენ, მაგრამ დროთა განმავლობაში ის სცილდება დედას. როდესაც სეპარაციის შფოთვა იზრდება, ბავშვს კვლავ უჩნდება სწრაფვა დედასთან დაბრუნების. ამ პერიოდში ბავშვი ხშირად ხდება პრეტენზიული და მშობელს სჭირდება მაქსიმალური მოთმინება, რათა დაამტკიცოს, რომ მის გვერდითაა და უყვარს.
ბავშვის ემოციები შეიძლება იყოს სუსტი (1-3), საშუალო (4-7) ან ძლიერი (8-10). მშობელს შეუძლია სუსტ ემოციებს ყურადღება არ მიაქციოს და მისცეს ბავშვს საშუალება თავად გაუმკლავდეს მათ. 4-7 ინტენსივობის საშუალო ემოციები უნდა აღწერილ იქნას და სიტყვიერად ჩამოყალიბდეს, რათა ბავშვმა ისწავლოს საკუთარი შეგრძნებების კონტროლი. მარგარეტ მალერი ამბობს, რომ ყველაზე მნიშვნელოვანია მშობელი იყოს ემოციურად ღია ბავშვისთვის. თუ მშობელს არ შეუძლია ბავშვის ემოციების გაგება და მიღება და მარტივად ღიზიანდება, ბავშვი შეიძლება სტრესის დასაძლევად მიმართოს არაჯანსაღ ქცევებს, როგორიცაა ნერვიულობა ან ტკბილეულის გადაჭარბებული მოხმარება.
ხშირად მშობლები ამბობენ, რომ ბავშვი შეიცვალა: ადრე მშვიდი და მხიარული იყო, ახლა კი კაპრიზული და გაღიზიანებულია. მათ შეიძლება ეჩვენებათ, რომ ბავშვი განიცდის რეგრესს და კვლავ დამოკიდებული ხდება მათზე, განსაკუთრებით თუ დედას გამუდმებით დასდევს და მამასთან მარტო ყოფნა აღარ სურს. ასეთ დროს დედები ხშირად ძალიან იღლებიან და შეიძლება არ ჰქონდეთ ემოციური მზაობა ბავშვის მიმართ. თუ დედა ვერ უმკლავდება ამ პერიოდს, პიროვნებას მომავალში შეიძლება განუვითარდეს ადიქციები (დამოკიდებულებები ალკოჰოლზე, საჭმელზე, ნარკოტიკებზე, აზარტულ თამაშებზე და სხვა).

როგორ უნდა მოიქცეს მშობელი ასეთ დროს?

წარმოიდგინეთ, რომ ბავშვთან ერთად სასეირნოდ ან საყიდლებზე ხართ და რაღაც დროის შემდეგ ბავშვი ხდება აგრესიული, გაღიზიანებული და სწრაფად ეცვლება ხასიათი. ასეთ დროს მნიშვნელოვანია გაანალიზოთ მისი ემოციები: შესაძლოა, დაიღალა, შია ან მოსწყინდა.
ამ შემთხვევაში, მშობელმა უნდა შეასრულოს "ემოციების კონტეინერის" ფუნქცია:
- ამშვიდებს ბავშვს, ეხუტება და ახდენს მისი ემოციების სიტყვიერ ფორმულირებას: "დაიღალე, მოგწყინდა, ალბათ გშია."
- ეუბნება, რომ ყველაფერი კარგად იქნება და რომ მალე სახლში მივა, სადაც ყველაფერს მიიღებს, რაც ახლა სჭირდება.
- ეუბნება, რომ უყვარს და მასთან არის.

თუ მშობელი ამგვარად იქცევა, ბავშვი ითვისებს თვითდამშვიდების უნარებს და აღარ საჭიროებს სხვა დამამშვიდებელ საშუალებებს, მაგალითად, საჭმელს. სტრესის გამძლეობა ყალიბდება 3 წლის ასაკში, როდესაც მშობელი ბავშვის ემოციებს მნიშვნელობას ანიჭებს.

მშობლის არასწორი ქცევა:
- უგულებელყოფა ბავშვის ემოციებისა. მაგალითად, როდესაც ბავშვი ტირილს იწყებს და მშობელი ეუბნება "ახლავე შეწყვიტე!" ბავშვი უფრო ისტრესება, რადგან არ ესმის, როგორ გაუმკლავდეს ემოციას.
- ემპათიის არქონა და ბავშვის ემოციების არ გაგება.
-ბავშვის სურვილის სწრაფი დაკმაყოფილება (მაგალითად სასურველი სათამაშოს ან ტკბილეულის ყიდვა).

ასევე ბავშვი სწავლობს სიტყვიერ ფორმულირებას საკუთარი გრძნობების. ასევე სწავლობს “მე”-ს გამოყენებას და მითვისებას, რომ ეს გრძნობები მისია. მნიშვნელოვანია მშობელმა გამოიყენოს პირის ნაცვალსახელი “შენ” და არა ჩვენ. არა “მოგვშივდა”, არამედ “შენ მოგშივდა”, არა “შეგვეშინდა”, არამედ “შენ შეგეშიდნა”. როდესაც მაგალითად ექიმთან მიჰყავთ ბავშვი და ექიმს დედა უხსნის “ყური გვტკივა ექიმო,” ბავშვი ძალიან იბნევა და ჰგონია, რომ საკუთარ გრძნობებს დედასთან იზიარებს, ხოლო ფორმულირება “ნიკას ყური სტკივა ექიმო” ეხმარება მას გაანალიზოს და მიიღოს საკუთარი შეგრძნებები, სწორედ ასე ხდება აზროვნების ჩამოყალიბება, საკუთარი და სხვისი ამოციების და ქცევების გაანალიზებით. მშობელი ასწავლის მასშტაბურ აზროვნებას, ბავშვი სწავლობს მოითხოვოს, თქვას უარი, მოითმინოს და მიიღოს მნიშვნელობები, ისწავლოს სტრესული სიტუაციების გაძლება (ჯერ მშობელი ამშვიდებს, და თანდათანობით ისიც სწავლობს როგორ დაიმშვიდოს საკუთარი თავი).
როდესაც ბავშვი ახდენს სიტყვებით საკუთარი ემოციების გადმოცემას ის სწავლობს მის გარშემო მიმდინარე მოვლენების კონტროლირებას - ამას შეიძლება ვუწოდოთ კონსოლიდაციის ფაზა, რომლის შემდეგ დგება ინდივიდუალიზაციის პერიოდიც.

3 წლიდან 6 წლამდე პერიოდი.
ოედიპოსის და კასტრაციის კომპლექსი.

რა არის ამ დროს მნიშვნელოვანი?

1. პოზიტივით დამუხტვა
2. დავეხმაროთ ბავშვს დაინახოს საკუთარი თავი ისეთად, როგორიც არის, რათა გაუჩნდეს წარმოდგენები საკუთარ თავზე. ვაჩვენოთ, თუ როგორ შეუძლია ცხოვრებაში საკუთარი უპირატესობების გამოყენება.
3. გავაცნოთ სამყარო. რაც შეიძლება მეტი ვესაუბროთ ადამიანებზე და ყველაფერზე რაც ჩვენს გარშემოა.
4. არავითარი ძალადობა!
5. დისციპლინის და წესების შემოტანა მის ცხოვრებაში, რაც დაეხმარება გარე სამყაროს უკეთესად მოერგოს და დარმატებას მიაღწიოს.

I - პოზიტიივით დამუხტვა
3 წლის ასაკში ბავშვი გადის ინდივიდუალიზაციის ეტაპს, რაც ნიშნავს, რომ იცვლება მისი წარმოდგენა საკუთარ თავზე და სხვა ადამიანებზე. ადრე თუ დედას მხოლოდ საკუთარი მოთხოვნილებების დასაკმაყოფილებლად აღიქვამდა, ახლა ხვდება, რომ დედისგან განცალკევებით არსებობს. ეს ქმნის თავისუფლების განცდას, მაგრამ ასევე იწვევს შიშსა და შფოთვას. ბავშვი აცნობიერებს, რომ მთელი ცხოვრება მოუწევს დამოუკიდებლად არსებობა და სხვა ადამიანებთან კავშირების დამყარება, რათა მარტოსულობის გრძნობა და შიში დასძლიოს.
დედას ხშირად აქვს სხვა საქმეები და ნაკლები დრო ბავშვისთვის, რაც მასში ეჭვიანობას იწვევს: “დედა სხვებთან მიდის და მე მტოვებს.” ბავშვი აცნობიერებს სიცოცხლის და სიკვდილის არსებობას და სამყაროს უცნაურობას, რაც კიდევ უფრო აძლიერებს შიშს. მშობლის მოვალეობაა ამ პერიოდში ყველაფერი განუმარტოს ბავშვს პოზიტიურად და დადებითად, რათა შიშის ნაცვლად ცნობისმოყვარეობა და თავგადასავლების სურვილი გაუჩნდეს.
მშობელი უნდა ეცადოს, რომ ბავშვს გაუჩინოს განცდა, რომ სამყარო საოცარი და სასურველი ადგილია. შფოთვა ბავშვის მეგობარია, რადგან ის ეხმარება მას მეტი გაიგოს და იპოვოს ახალი იდენტობა. მშობელმა უნდა აუხსნას ბავშვს საკუთარი ემოციები, დაეხმაროს მათ გაგებასა და მართვაში, რათა მომავალში არ განუვითარდეს შფოთვითი აშლილობები და ჰქონდეს ცხოვრების ოპტიმისტური ხედვა.
მაგალითად, თუ ბავშვს ეშინია ფრენის, მშობელმა უნდა ისაუბროს ამ თემაზე, აუხსნას, როგორ გაფრინდა პირველად ადამიანი, მარტივად განმარტოს მექანიზმი და დადებითად აღწეროს ფრენის გამოცდილება. მთავარი მიზანია, ბავშვის შეკითხვებზე პასუხის გაცემისას, მისცეს მას ჯანსაღი კომუნიკაცია და აჩვენოს, რომ სამყარო სავსეა საინტერესო შესაძლებლობებით.

რთულ შეკითხვებზე პასუხი:
თუ ბავშვი გვეკითხება ცხოვრებაზე ან სიკვდილზე, არ უნდა ავარიდოთ თავი ამ შეკითხვებს და არ მივცეთ მოკლე პასუხები. ბავშვები ყოველთვის უნდა იღებდნენ სიმართლეს, მაგრამ სწორ ფორმატში. მაგალითად, როდესაც ბავშვი გვეკითხება სიკვდილზე, უნდა განვუმარტოთ, რომ კი, ჩვენ ყველანი გარდავიცვლებით, მაგრამ სანამ ეს მოხდება გვაქვს უამრავი დრო, რომ ვიცხოვროთ, გავიგოთ უამრავი საინტერესო რამ, გვიხაროდეს, გავერთოთ, ვისწავლოთ. "მეც რა თქმა უნდა მოვკვდები, მაგრამ ეს ჯერ არ იქნება, წინ ძალიან ბევრი თავგადასავალი გველის. შენც გაიზრდები, შეიცვლები, მე მოვხუცდები, მაგრამ მაინც გავაგრძელებთ ერთმანეთთან ურთიერთობას, შემდეგ მე მოვკვდები, შენც უკვე შეიძლება მოხუცი იყო, კი ძალიან გეწყინება და ცუდად იქნები, მაგრამ მარტო არ იქნები, გეყოლება საკუთარი ოჯახი, შვილები, შეიძლება უკვე შვილიშვილებიც, მეგობრები. არ ინერვიულო იმაზე, რომ დამკარგავ, რადგან შენი დედიკო/მამიკო ნახე როგორი ახალგაზრდა და ძლიერია, ჯერ კიდევ უამრავი გეგმა გვაქვს წინ და აუცილებლად ყველაფერს გავაკეთებთ იმისთვის, რომ დიდ ხანი ვიცოცხლო და ერთად ბევრი დრო გავატაროთ".
თუ ბავშვი გვისვამს ისეთ კითხვას რაზეც პასუხი არ გვაქვს, რადგან ჩვენც არ ვიცით, ვაღიარებთ რომ ჩვენც არ ვიცით პასუხი, შემდეგ კი ვაწვდით მაქსიმალურს ინფორმაციას ამ თემასთან დაკავშირებით, რაც ჩვენთვის ცნობილია. ასევე შეგვიძლია შევთავაზოთ, რომ როცა გაიზრდება და მეტი ინფორმაცია ექნება და გამოცდილება თავად სცადოს ამ კითხვაზე პასუხის გაცემა.
თუ 3 წლამდე ასაკში ჩვენ ბავშვს ვასწავლით როგორ გაუმკლავდეს თავის პირველად, მარტივ ემოციებს, 3 წლის შემდეგ ჩვენ ვასწავლით უფრო რთულ ემოციებთან გამკლავებას და მათ გაანალიზებას (რაღაცის რწმენა, იმედი და სხვა).

უნიკალურობის განცდის შექმნა:
როდესაც ბავშვი გვეკითხება, როგორ გაჩნდა, მშობელმა უნდა აღუწეროს მისი დაბადების ისტორია სიყვარულით, აგრძნობინოს, რომ ის უნიკალური და განსაკუთრებულია. ამგვარი მიდგომა ხელს უწყობს ბავშვის თვითშეფასების გაზრდას და საკუთარი თავის რწმენის განვითარებას, რაც მნიშვნელოვან როლს თამაშობს მის მომავალში. თუ ბავშვს თავიდანვე ვასწავლით, რომ ის განსაკუთრებულია და მის დაბადებას დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა, ის ნაკლებად დაიკარგება ზრდასრულ ასაკში და უფრო მარტივად იპოვის საკუთარ თავს.



II - დავეხმაროთ ბავშვს დაინახოს საკუთარი თავი ისეთად როგორიც არის და გაუჩნდეს წარმოდგენები საკუთარ თავზე.

აღზრდის მთავარი მიზანი ფსიქიკურად ჯანმრთელი ადამიანის ჩამოყალიბებაა, რომელიც ადაპტირებული იქნება ცხოვრებასთან. ინდივიდმა უნდა იცოდეს, ვინ არის, როგორ გამოიყენოს თავისი შესაძლებლობები და ჰქონდეს სწორი წარმოდგენები საკუთარ თავზე.
პიროვნების შემადგენელი სამი ასპექტი:

1. ბიოლოგიური - გენეტიკური ფაქტორი, რომლის შეცვლა შეუძლებელია.
2. სოციალური - გარემო, რომელშიც იზრდება ბავშვი.
3. ფსიქოლოგიური - მშობლების მიდგომა ბავშვის აღზრდის დროს.

3 წლის ასაკში ბავშვს უკვე ჩამოყალიბებული აქვს ბიოლოგიური წინაპირობები, და მშობლის ამოცანაა მათი გამოვლენა და დასახელება.
ამ ასაკიდან იწყება საინტერესო პერიოდი, როდესაც მშობლებს შეუძლიათ ბავშვთან კითხვა-პასუხით კომუნიკაცია, რადგან ის უკვე ფიქრობს შეკითხვებზე, განიხილავს სხვადასხვა ვარიანტებს და აგებს ლოგიკურ კავშირებს. მნიშვნელოვანია, რომ მშობლებს ყოველთვის მისაღები იყოს ბავშვის წარმოდგენები საკუთარ თავზე, რაც უნდა განსხვავდებოდეს მათი სურვილებისგან.
ბავშვი არ არის მშობლის სურვილების შემსურლებელი ფუნქცია!
ხშირად მშობლები ცდილობენ საკუთარი ოცნებების ან წარსული მიზნების მიღწევას ბავშვის საშუალებით “მინდა პიანისტი გამოვიდეს, რადგან ეს ჩემი დიდი ოცნებაა”. რა თქმა უნდა მშობელს შეუძლია შესთავაზოს ბავშვს რაღაც ახალი, რაც თავად მას მოსწონს, მაგრამ თუ დაინახავს, რომ მისთვის ეს საინტერესო არ არის და ვერ ართმევს თავს არ უნდა დააძალოს.
მშობელის მოვალეობაა კარგად დააკვირდეს საკუთარ შვილს და გაიგოს როგორია ის, შემდეგ კი აუხსნას მას ეს ყველაფერი, დაეხმაროს საკუთარ თავზე წარმოდგენის შექმნაში. თუ ჩვენ მივცემთ ბავშვს ცრუ ინფორმაციას იმაზე თუ როგორია, მას მომავალში ექნება ცრუ წარმოდგენა საკუთარ თავზე და შესაძლებლობებზე, რამაც შეიძლება ძალიან გაურთულოს ცხოვრება.
საჭიროა რაც შეიძლება მეტი წარმოდგენის შექმნა საკუთარ თავზე და რომ უმრავლესობა იყოს პოზიტიური, თუმცა არ უნდა იყოს რეალობას მოკლებული.
ვიღებთ თვითშეფასების 5 ასპექტს და თითოეულ მათგანზე ვაძლევთ დაახლოებით 10 დახასიათებას.
მაგალითად:
თვითშეფასების ასპექტები:
1. გარეგნობა - პოზიტიური თვისება.
2. აზროვნება - თვისებები, რომელებიც გამოხატავენ ბავშვის ინტელექტს.
3. ხასიათი - კარგი ხასიათის ნიშნები.
4. მიღწევები - მიღწევების ჩამონათვალი, რომელიც ყოველდღიურად იზრდება.
5. განსაკუთრებული ასპექტები - თვისებები, რომლებიც გამორჩევენ მას.

სწორი კომუნიკაცია:
მშობლები ხშირად მეკითხებიან, როგორ შევაქოთ სწორად ბავშვი. მნიშვნელოვანია სისტემატურად მიეცეთ პოზიტიური შეფასებები, რათა ბავშვმა შეიცნოს თავისი პოზიტიური თვისებები. თუ მშობელს არ აქვს უნარი, დაინახოს საკუთარი დადებითი მხარეები, მას რთული იქნება სწორი კომუნიკაცია ბავშვთან.


III პრინციპი - გააცანით სამყარო.

3 წლის ასაკში ბავშვი იწყებს ინდივიდუალური ურთიერთობების ჩამოყალიბებას ცალკე დედასთან და ცალკე მამასთან. საკუთარი სქესის მქონე მშობელი მისთვის ხდება მისაბაძი მაგალითი, რომლისგანაც ის იღებს შეფასებულ და შერჩეულ იდენტიფიკაციებს. ეს ნიშნავს, რომ ბავშვს შეუძლია აითვისოს ის თვისებები, რაც მას ერთ-ერთ მშობელში მოსწონს.
მაგალითად, როდესაც ბიჭი იღებს მამის პოზიტიურ თვისებებს, ის ამ თვისებებს დედასთან ამოწმებს. თუ დედა დადებითად აფასებს მამას, ბიჭისთვის მარტივია ამ თვისებების მიღება. თუ დედა ნეგატიურად აფასებს რომელიმე თვისებას, ბიჭი ამ თვისებას არ მიიღებს.
ინფორმატიული იდენტიფიკაცია:
ბავშვი ემპათიის მეშვეობით სწავლობს მშობლის ემოციების აღქმას. მაგალითად, თუ დედა რაიმესგან განაწყენდება და დასევდიანდება, ბავშვი შეეცდება, არ ჩაიდინოს მსგავსი ქცევა.
ბავშვობის ავტორიტეტები:
ბავშვისთვის მისაბაძი ადამიანები პირველ რიგში მშობლები არიან. ისინი ავსებენ ბავშვის ფსიქიკას წარმოდგენებით საკუთარ თავზე და სამყაროზე. მშობლებმა ბავშვებს სამყაროზე ის უნდა ასწავლონ, რაც თავად იციან, რათა ბავშვი მომავალში ამაზე ააგოს საკუთარი მსოფლმხედველობა.
ჰაინს კოხუტის, ფსიქოანალიტიკოსის, რომელმაც შეიმუშავა ნარცისული სტრუქტურებთან მუშაობის მეთოდები, აზრით, ნარცისებს ახასიათებთ ტოქსიკური სირცხვილი, რომელიც მათ გონებას წამლავს. ნარცისული სტრუქტურის ადამიანებიც, ისევე როგორც ნევროტიკები არიან ინდივიდები, რომლებსაც გააჩნიათ როგორც ემპათია ასევე ინტროსპექცია, და მათთან მუშაობისას მნიშვნელოვანია სწორედ ინდივიდუალური ურთიერთობის აწყობა, ეს ნიშნავს რომ მუშაობის პროცესსში მათ უნდა შეიცნონ და მიიღონ სხვა ადამიანის ინდივიდუალურობა. კოხუტმა შეამჩნია რომ მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ ნარცისების რაოდენობა გაიზარდა. ამას ისუკავშირებდა ომის შემდეგ ოჯახის მოწყობის წესის შეცვლას, ბევრი ოჯახი სოფლიდან ქალაქში გადავიდა საცხოვრებლად (ამერიკაში) და ბავშვი იზრდებოდა ან ორ, ან ერთ მშობელთან (სხვა ოჯახის წევრებისა და ნათესავების გარეშე).
ნევროტიკები არიან ბავშები, რომლებსაც მისაბაძად და იდენტიფიკაციისთვის ბევრი ფიგურა ჰყავდათ (დედა, მამა, ბებია, ბაბუა…), ხოლო ნარცისული სტრუქტურის ადამიანები ნაკლები.
იყო ნევროტიკი უფრო მომგებიანია, რადგან ხარ გახსნილი ანუ უფრო ღია და მდიდარი იდენტიფიკაციის შესაძლებლობები გაქვს, რაც ფსიქიკურ სტრუქტურას ამდიდრებს. ნარცისებს კი აქვს ძლიერი შინაგანი კონფსლიქტი მე-ს და გარე სამყაროს შორის.

მნიშვნელოვანია, ბავშვობიდანვე მივაჩვიოთ ბავშვები სხვადასხვა ასაკობრივი კატეგორიის ადამიანებთან ურთიერთობას. თუ ბავშვი ინტერესდება სხვა ადამიანებთან მეგობრობით, არ უნდა შევზღუდოთ ეს სურვილი. ეს მას ეხმარება შეიძინოს სხვადასხვა იდენტიფიკაცია, რაც გაამდიდრებს მის ფსიქიკურ სტრუქტურას.
ჩაკეტილი სისტემა:
ზოგჯერ ბავშვებს უჭირთ სკოლაში სხვა ბავშვებთან ურთიერთობა, რაც შეიძლება გამოწვეული იყოს ჩაკეტილი სისტემით.
ბავშვის განვითარება:
ბავშვისთვის შთაბეჭდილებების მიღება სასურველია პასიური ფორმით, მაგალითად, წიგნების კითხვით, ისტორიების მოყოლით, ან საინტერესო ადგილების მონახულებით. 3-4 წლის ასაკში ბავშვის გადატვირთვა რთული აქტივობებით არ არის აუცილებელი. განვითარება ნიშნავს დაინახოს, რა შეიძლება იყოს და რატომ შეიძლება იყოს საინტერესო, და არა მექანიკური ცოდნის ჩანერგვას არსის გარეშე.


IV პრინციპი - ავარიდოთ ბავშვები ძალადობის ყველანაირ გამოვლინებას!
რა იგულისხმება ძალადობაში?
3 წლის ასაკიდან ბავშვი იწყებს მშობლების განსაკუთრებულად სიყვარულს, რაც შეიძლება შევადაროთ პირველ სიყვარულს. ამ ასაკში ბავშვები გამოიხატავენ განუსაზღვრელ სიყვარულს და ხშირად აძლევენ კომპლიმენტებს მშობლებს. ეს ძლიერ სიყვარულის გრძნობა მათ ძალიან მგრძნობიარებსა და სუსტებს ხდის, რაც მშობლებს დიდი ცდუნების წინაშე აყენებს — გამოიყენონ ეს მდგომარეობა და “მომართონ” ბავშვი საკუთარი სურვილების შესაბამისად.
! გვახსოვდეს - ბავშვის ფლობა არ არის დასაშვები. შვილის აღზრდა არის ერთგვარი ქველმოქმედება. დისტანციის შენარჩუნება აუცილებელია.
რა იგულისხმება ცდუნებაზე საუბრისას?
მაგალითად, როდესაც მშობელი ბავშვის ხარჯზე ცდილობს თავისი ემოციური მოთხოვნილებების დაკმაყოფილებას.
როდის იწყებს მშობელი ძალადობას?
წარმოიდგინეთ დედა, რომელსაც აქვს დაუკმაყოფილებელი ემოციური სურვილები და მოთხოვნილებები, რომლებიც მისი მშობლებისგან ვერ დაკმაყოფილდა. ასეთ შემთხვევაში დიდი რისკია, რომ დედამ საკუთარი შვილი გამოიყენოს ამ მოთხოვნილებების დასაკმაყოფილებლად. ანუ გამოიყენოს შვილები, რათა მიიღოს ის, რაც საკუთარ მშობლებს უნდა მიეცათ მისთვის.
მშობელი შეიძლება ვერ აცნობიერებდეს, რომ ბავშვი რეალურად არ შეუძლია მისი მოთხოვნილებების დაკმაყოფილება. ამასთან ერთად, მშობელი შეიძლება განიცდიდეს ნეტარების გრძნობას იმის გამო, რომ შვილი ასე დაინტერესებულია მასთან და ვერ ხედავს საზღვარს საკუთარ თავსა და ბავშვს შორის.
რა არის ძალადობის აზრი?
მშობელი ხელმძღვანელობს ორი ძირითადი მიზანით:
- კონტროლი
- კრიტიკა
მაგალითად, თუ შვილი დედის მეგობართან ან მეზობელთან ერთად იყო და დაბრუნებისას აღფრთოვანებით საუბრობს მათზე, ეს შეიძლება დედას ეჭვიანობა და იმედგაცრუება გამოიწვიოს. ის შეიძლება იფიქროს: “ჩემი ბავშვი სხვებთან თავს უკეთ გრძნობს, ვიდრე ჩემთან” ან “მეგონა, რომ ჩემი შვილი ყველაზე მეტად მე ვეყვარებოდი და მომწონებოდა, მაგრამ ასე არ არის.”
ეს ნორმალურია, რომ მშობელი განიცდის ეჭვიანობას, ბრაზს, იმედგაცრუებას ან სევდას. თუმცა, აუცილებელია ამ ემოციების გაცნობიერება და მათი სახელის დარქმევა.
როგორ უნდა მოვიქცეთ?
- შეამჩნიეთ და გაანალიზეთ თქვენი გრძნობები: იფიქრეთ, რატომ განიცდით ამ ემოციებს. ხშირად ისინი მოდის ბავშობის დაუკმაყოფილებელი მოთხოვნილებებისგან.
- არ გაავრცელოთ ეს გრძნობები ბავშვებზე: მაგალითები, როგორ არ უნდა მოიქცეთ: “რა ბოთე ხარ”, “ნინოს შვილი შენზე ჭკვიანია” და ა.შ. ეს ფრაზები ბავშვს დანაშაულის გრძნობას, სირცხვილსა და შიშს აღძრავს, რაც აიძულებს მას შეიცვალოს თქვენი მოთხოვნების შესაბამისად.
მშობელმა უნდა გააცნობიეროს საკუთარი გრძნობები და არ გადმოიტანოს ისინი შვილებზე. მნიშვნელოვანია, რომ ბავშვებს ჰქონდეთ უკეთესი გამოცდილება, ვიდრე მშობელს ჰქონდა. გახსოვდეთ, შვილებს არ შეუძლიათ თქვენი მშობლების ვალდებულებების შესრულება, მაგრამ თქვენ შეგიძლიათ მათთვის უკეთესი პირობები შექმნათ.


V პრინციპი - დისციპლინა
ბავშვისთვის მნიშვნელოვანია, მარტივად შეძლოს ცხოვრებისეული გამოწვევების მიღება. აქ კრიტიკა და შექება ძალიან მნიშვნელოვანი ფაქტორებია!
კრიტიკა და წესები:
- კრიტიკა უნდა არსებობდეს ისევე, როგორც წესები და აკრძალვები. თუმცა, ისინი ყოველთვის უნდა იყვნენ კონსტრუქციული. მათ გარეშე ადამიანს გაუჭირდება განვითარება, რადგან არ ექნება საზღვრების შეგრძნება.
- თუ ბავშვს აკრიტიკებთ, ეცადეთ, არ გამოიწვიოთ შიში და კარგად აუხსნათ მიზეზ-შედეგობრივი კავშირი.
- ჯანსაღი კრიტიკა მნიშვნელოვანია ბავშვის მომავლისთვის, რათა არ განუვითარდეს სხვადასხვა ტიპის დამოკიდებულებები.

დისციპლინის მნიშვნელობა:
- ბავშვს უნდა ესმოდეს, რომ თუ მას სურს რაიმე (აქვს მიზანი), მას შეუძლია მიაღწიოს ამას, თუ მიჰყვება გეგმას და ნაბიჯებს.
- არ არის აუცილებელი, რომ დავაკმაყოფილოთ ბავშვის ყველა სურვილი. ასე მას არ ვაძლევთ საშუალებას დაგეგმოს და ისწავლოს, როგორ მიაღწიოს მიზნებს. როდესაც მაღაზიაში ხართ და უეცრად ბავშს სათამაშო მოუნდა და გთხოვთ უყიდოთ არ არის სავალდებულო დაუყოვნებლივ დააკმაყოფილოთ მისი ეს სურვილი. ესაუბრეთ მას საკუთარი სურვილის შესახებ, იმაზე თუ რატომ მოსწონს ეს კონკრეტული სათამაშო, როგორ ითამაშება. სათამაშოზე მნიშვნელოვანი და სასიამოვნო მშობლის ინტერესი და მასთან კომუნიკაციაა, თანაც ეს ფანტაზიის უნარსაც განუვითარებს.

და ბოლოს, აღზრდა უნდა იყოს თანმიმდევრული და გააზრებული.

უნდა გვახსოვდეს, რომ დროთა განმავლობაში ბავშვის სიყვარული ჩვენდამი ნელ-ნელა შემცირდება, და ამისთვის მზად უნდა ვიყოთ. ბავშვი არ დააფასებს ჩვენს შრომას, რადგან ეს ყველაფერი მას არ ახსოვს — ეს ჩვენი, როგორც მშობლების, გამოცდილებაა და არა მისი.
არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ კარგი მშობლობა არ არის მხოლოდ დედობა ან მამობა; მნიშვნელოვანია, რომ საჭირო დროს ბავშვი თავისუფლად გავუშვათ და ვიპოვოთ კმაყოფილება საკუთარ თავში და ურთიერთობებში.
ჩვენი შვილები პირველ რიგში შეგვაფასებენ ჩვენ, როგორც ადამიანებს!